صنایع دستی تاثیر گذار
شیشه گری و اهمیت آن
شاید ازدیاد شیشه و تولید شیشههای صنعتی باعث شده است که ما آن طور که باید و شاید اهمیت شیشه و صنعت شیشهگری را ندانیم. اما با توجه به اینکه قدیمی ترین نمونهها از شیشههای دست ساز در خاورمیانه پیدا شده است و همچین باستان شناسان معتقدند که سومریها در هزاره سوم قبل از میلاد با شیشه، آشنایی داشتهاند.
قدمت تولید شیشه، و صنایع دستی مربوط به شیشه؛ سختی کار و ترفندهای شیشهگری (صنایع دستی و هنر سنتی قدیمی) ما را به فکر فرو میبرد که شیشهها با توجه به تاثیری که در زندگی ما دارند تاثیرشان در زندگی گذشتگانمان چه بوده است.
گیرشمن بطریهای شیشه ای زیادی از حفاریهای معبد چغازنبیل به دست آورده است. از زمان هخامنشیان، شواهد اندکی برای استفاده کلی از شیشه در دست است. آثار شیشه ای کهن نشان میدهد که تا قبل از سده اول پیش از میلاد، از شیشه فقط یه حالت توده ای استفاده میکردهاند. با کشف اشیای شیشه ای زمان پارتها و ساسانیان میتوان گفت صنعت شیشه سازی در ایران رواج کامل داشته و از دو روش ساخت «دمیدن در قالب» و «دمیدن آزاد» استفاده میشده است. از دوره سلجوقیان تا دوره مغول ظرفهای شیشه ای بسیار زیبا با تزئینات مختلف به صورت مینایی، تراشیده یا با نقوش افزوده از کوره شیشه گران شهرهای مختلف ایران بیرون میآمد.
چنین به نظر مىرسد که تولید شیشه در صدر اسلام داراى اهمیت فنى و هنرى خاصى بوده است. پژوهشگران ابتدا جایگاه تولید اصلى شیشه را در مصر و سوریه مىدانستند؛ اما بعدها عراق و ایران نیز مبدأ شیشهگرى ذکر گردیدند. یکى از مراکز تولید و شیشه، در شرق ایران و بهویژه ایالت خراسان بود. البته در این مورد اشیاء باقىمانده به صورت تکهتکه هستند و بیشتر این قطعات هیچ نوع زمینهاى براى ارتباط با منطقهٔ خاصى را ارائه نمىدهند و تضمینى وجود ندارد که آنها در محلهاى مکشوف خود تولید شده باشند.
تزیین نیز در شیشهها با روشهاى خاصى انجام مىشد؛ اما مهمتر از همه فن شیشهبرى بوده است، که با تکنیک سادە تراش قاشقى صورت مىگرفته و یا به صورت برجسته نماکار مىشده است.
شیشهگری به اینجا ختم نمیشود بلکه کابرد طلا و میناى رنگین در ظروف شیشهاى به منظور جلوه دادن به آنها رواج عمومى داشت و بهوسیلهٔ صنعتگران مسلمان تکامل یافت و به صورت یکى از مهمترین شاخههاى هنرهاى تزیین درآمد.
از انواع شیشهگرى در ایران آثار زیادى بدست آمده که بعضى در اکتشافات علمى نیشابور بوده است. شیشهگرى به احتمال زیاد در نواحى دیگر ایران نیز متداول بوده است. فلزکارى در ایران مبناى تولید سرتاسر جهان اسلام را در خلال قرون وسطامى متأخر شکل مىدهد. هنرمندان مسلمان فلز، چوب، شیشه و عاج را به گونهاى هنرمندانه حکاکى و تزیین مىکردند و در مکانهاى مذهبى و خانهها استفاده مىکردند. انواع طشت، جعبه جواهر، قلمدان و آفتابه را از مس یا برنج مىساختند، قلمزنى و با نقره ترصیع مىکردند. از شیشهٔ میناکارى شده براى چراغ مساجد بهره مىبردند و سرامیکهاى پُرزینت درجه یک را تولید مىکردند.