صنایع دستی و هنر سنتی نهبندان پارچه بافی
پارچه بافی در تمام نقاط استان خراسان انجام میشود. بافت پارچه هایی برای تهیه و دوخت انواع البسه مردانه و زنانه، بافت حوله- جابندو… از وظایف سنگینی است كه برعهدة زنان می‌باشد. فرتی farati و كرباس دو اصطلاح عمومی است كه به محصولات أین كارگاهها اطلاق میشود امروزه با رواج استفاده از پارچه‌های ارزان قیمت و رنگارنگ كارگاههای پارچه بافی نیز از كار افتاده اند. كارگاههای كوچك چوبی كه در گوشه اتاق نشیمن همه خانه‌های روستایی هنوز جای خالی اش بچشم می‌خورد و با در مناطق دور افتاده هنوز برای بافت حوله مورد استفاده قرار می‌گیرد
شمال خراسان بافت نوارهای تزیینی
به عمل بافت نوارهای تزئینی در شمال خراسان مداخل بافی با جهره بافی میگویند كارگاه بافت مداخل از جنس چوب ساخته میشود. هریك از نخهای تار به یك صفحه چهار گوش از جنس پوست و یا امروزه نگاتیو عكسهای رادیولوژی وصل شده استو بافنده تا تغییر وضعیت هریك از صفحه‌ها به نقش پردازی بر روی نوار مبادرت می‌ورزد.
گناباد نمد مالی
یكی از صنایع دستی است كه در حال حاضر در روستای بیمورق كه بطور اجمال مورد پژوهش قرار گرفته تهیه می‌گردد. عمده كار نمد مال این روستا تهیه و مالیدن نمد چوپانی است كه در زمستان از آن استفاده می‌كنند. مواد اولیه نمد مالی پشم گوسفندان می‌باشد كه آنرا از دامداران می‌خرند پس از تهیه پشم آنرا با كما ن حلاجی كه خود نمد مالان در اختیار دارند حلاجی می‌كنند تا آماده كار شود.
نیشابور قالیبافی
یكی از معمولترین صنایع دستی كه در گذشته به وفور در كلیه مناطق بررسی شده رایج بوده قالی بافی است. قالی بافی كه در گذشته رایج بوده با قالی بافی امروزی تفاوت داشته است. در زمانهای قبل دستگاه‌های قالی بافی بصورت افقی و بر روی زمین دایر می‌شده كه متشكل از دو تیر چوب بوده و در فاصله‌ای معین به چهار میخ آهنی بلندكه در چهار نقطه متقابل به زمین كوبیده می‌شد می‌بستند. مواد اولیه:در كلیه مناطق مواد اولیه این نوع قالی بافی را از پشم گوسفندان تهیه می‌نمودند پشم را بعد از چیدن از بدن حیوانات شستشو می‌دادند و بعد با رنگهای گیاهی آنرا رنگ می‌زدند و بوسیله جلك و چرخ به نخ تبدیل می‌كردند و بدون اینكه نقشهای بكار ببرند می‌بافتند. ابزاری كه در قالی بافی گذشته و حال مورد استفاده قرار می‌گیرد پاكی وسیله‌ای جهت بریدن رنگ یا نخ در موقع بافتن – افه یا به اصطلاح استاد استوك جهت ضربه زدن بر لبه قالی – قیچی یا مقراض. امروزه قالی بافی در تمام مناطق بوسیله دستگاه‌های آهنی عمودی انجام می‌گیرد كه بر اساس نقشهای از قبل در بازار شهر تهیه می‌كنند می‌بافند.
بیرجند قالیبافی
قالی شهرستان بیرجند نیز از شهرت جهانی برخورداغر است و نقشهای، زیبای قالی آن زبانزد خاص و عام است ولی متاسفانه نقشهای زیبا و مشكل قبلی از رونق افتاده و جز معدود افرادی كه اكثراً كارهای سفارشی انجام میدهند، بقیه نقشهای جدید و ساده را به سفارش تجار قالی انجام میدهند
پارچه‌بافی
برای درست كردن دار و بافتن پارچه ابتدا كلاف نخ تار را می‌جوشانند تا سفت شود و نان خشك در آب جوش می‌ریزند و نخها را مشت می‌كنند تا ضخیم شود. نخ كلاف را داخل نورد می‌گذارند تا خشك شود. بعد بوسیله چرخ دوك ریسی نخها را بدور ماسوره می‌پیچانند و بعد چهار تا چوب در یك زمین بزرگ می‌كوبند و نخها را بصورت مستطیل بدور این چهار چوب می‌پیچانند، سپس نخها را یك تار، یك تار از داخل تیغ و گله تیغ عبور میدهند و دستگاه را وصل می‌كنند و بعد نخ را بوسیله ماسوره كه در داخل سبچ است از داخل تارها عبور میدهند و با شانه هر ردیف نخ را می‌كوبند سپس بوسیله پوشال تارها را بصورت زیگزاگ بالا و پایین می‌برند تا تارها بدور نخها بپیچند.
پلاس‌بافی
پلاس بافی اكثراً با موی بز انجام می‌گیرد ولی در روستای خور نوع دیگر پلاس بافی با روگ (تكه پارچه) انجام می‌گیرد. برای بافت پلاس ابتدا دار پلاس را بوسیله میخ سر پا می‌كنند، سپس شتها را از دور سر كار و كون كار می‌گذرانند و بعد بخاطر اینكه تارها به همدیگر نرسد و بهم نخورد روی چوب كار را گل می‌كنند. سپس به وسیله ماسوره و نخ پلاس را می‌بافند. برای بافت پلاس با روگ ابتدا چند ردیف شتها را می‌چینند كه به آن ساده گویند بعد به وسیله تكه‌های پارچه كه به آن روگ گویند شروع به بافتن پلاس می‌نمایند.
ریسندگی با جلگ
جلك یك چوب چهار پر است كه نخها را بدور پره‌ها می‌پیچند و با چرخاندن جلك پشم را تبدیل به نخ می‌نمایند. جلك ریسی را بیشتر چوپانان بدنبال گله خود و پیرمردان از كار افتاده در میدان ده انجام میدهند.
نمدمالی
نمد مالی از جمله فنونی است كه سابق در بیرجند و بعضی از روستاها رایج بوده است ولی در حال حاضر فقط در بعضی از روستاها كم وبیش به این كار می‌پردازند. از جمله این روستاها روستای سلم آباد در نزدیكی سر بیشه است. اكثر مردم این روستا در گذشته نمد مال بوده‌اند و در حال حاضر هم چندین دستگاه نمد مالی در این روستا فعال است.
نیشابور ریسندگی
ریسندگی از جمله وظایف زنان روستای است كه با پشم گوسفند، موی بز و پنبه برای تهیة بافتنی‌ها نخ می‌ریسند. وسایل كار در أین حرفه عبارتند از:1- چرخ:دستگاه نخ ریسی برای تهیه و تولید نخهای پنبه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. 2- دوگلوdoglu یا جلك jalak:جت پشم ریسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
گناباد قالی بافی.
یكی از معمولترین صنایع دستی كه در گذشته به وفور در كلیه مناطق بررسی شده رایج بوده قالی بافی است. قالی بافی كه در گذشته رایج بوده با قالی بافی امروزی تفاوت داشته است. در زمانهای قبل دستگاه‌های قالی بافی بصورت افقی و بر روی زمین دایر می‌شده كه متشكل از دو تیر چوب بوده و در فاصله‌ای معین به چهار میخ آهنی بلندكه در چهار نقطه متقابل به زمین كوبیده می‌شد می‌بستند.
فردوس قالی بافی
قالی بافی به دو روش انجام میشود. روش سنتی كه دار آن بصورت خوابیده بر روی سطح زمین قرار می‌گیرد.
قطعات تشكیل دهنده این نوع دار كاملا چوبی است و نقوش آن به طور ذهنی توسط دختران و زنان بافنده پیاده میشود. روش دوم كه از حدود 20 سال پیش در اكثر نقاط روستایی و شهری رواج یافته توسط دارهای آهنی از پیش ساخته شده انجام پذیر است. در این روش برخی استاد كارهای سرمایه دار ساكن در نقاط شهری و یا مراكز دولتی مانند جهاد سازندگی سابق عوامل تولید قالی را در اختیار بافنده‌ها قرار میدهند و در قبال پرداخت دستمزد سفارشات گوناگون قالی و قالیچه را تهیه می‌نمایند.
ابزار قالیبافی عبارتند از بپكی – دستوك و قیچی. نخهای قالی بافی اكثراً از جنس پشم است. در قالیبافی سنتی كلیه مراحل مربوط به پشم ریسی و رنگرزی در محل صورت می‌گیرد. رنگ مورد نیاز نخها را از شهر خریداری نموده و خود مبادرت به رنگرزی نخها می‌نمایند
